چگونه فرهنگ و هنر استان مرکزی را بشناسیم؟

گام ۱ – جغرافیای تاریخی استان

جغرافیای تاریخی استان مرکزی

باستناد منابع تاریخی، استان مرکزی در هزاره اول قبل ازمیلاد جزو ایالات ماد بزرگ بود که تمام قسمت مرکزی و غربی ایران را در بر می گرفت و از کانون های قدیم استقرار در فلات ایران به شمار می رفته است.

در زمان سلوکیان ،  این منطقه، مخصوصاُ قسمت شمالی آن (دهستان خورهه) مورد توجه حکام یونانی قرار گرفت. وجود آثار باستانی باقی مانده ازاین دوران در خورهه مؤید این نظر است.

در زمان خسروپرویز ـ پادشاه ساسانی ـ ایران به چهار بخش (کوست) تقسیم شد. این چهار بخش عبارت بودن از: باختر (شمال)، خورآبان یا خوارآسان (مشرق)، نیمروز (جنوب) و خوربران (مغرب). این منطقه در کوست خوربران (مغرب) که به معنی محل غروب خورشید بود قرار داشت.

در قرن اول اسلامی این منطقه به نام ایالت جبال یا قهستان تغییر نام داد، به طوری که جغرافیانویسان اسلامی این قرن، از آن به عنوان بخشی از بلاد پهلویان و به نام کوهستان یا قهستان (جبال ) نام برده اند. این منطقه درقرن دوم هجری همراه با همدان، ری و اصفهان به نام عراق عجم نامیده شد.

مراکز دیدنی استان مرکزی

از جمله مراکز دیدنی این استان:

مدرسه سپهدار، پنجه علی، یخچال نیمه ور، ارگ کلاه فرنگی، مقبره آقا نورالدین، قلعه حاج وکیل، قز قلعه، قلعه و بقاع انجدان، شهر زیر زمینی دلف آباد،حمام چهار فصل، پل قوسی اراک، کاروان سرا، آتشکده فردجان

جاذبه های طبیعی استان مرکزی

از جمله جاذبه های طبیعی این استان:

سرآب پنجعلی، چشمه درمانی چیقلی، غار سوله خونزا، غار سفید خانی، غار قلعه جوق، غار هیزدج، غارهای انجدان، غار وفس، ناحیه سربند، منطقه حفاظت شده هفتاد قله، شکارگاه چرا، دریاچه میغان، دریاچه قاسم آباد

مراکز مذهبی

مسجد سپهداری، زیارتگاه غارسی جن، امامزاده محمد عابد، بقعه شاه غریب، امامزاده حواخاتون، امامزاده عبدالله، امامزاده  محسن، امامزاده محمد، بقعه پیر مراد، امامزاده سلیمان، امامزاده حسین، امامزاده صالح، امامزاده ذلف آباد، مقبره آقا نورالدین، کلیسای ارامنه

آشتیان

آشتیان در شمال شرقی اراک ودردامنه ارتفاعات کوه های مرکزی استان واقع شده و از مناطق قدیمی است. نام این شهرستان از “ابرشتجان‌” به “آشتجان”‌ و “آشتیان” تبدیل شده است.

طبق اظهارات مؤلف کتاب تاریخ قم ،  این شهر را ” کیخسرو”  آباد کرده است. برخی از جغرافی نویسان و مورخین نیز عقیده دارند که سجاران و ابرستجان را “فیران بن ویسان” (پیران ویسه وزیر افراسیاب ) بنا کرده است. مردم این شهر قبل از فتح اسلام زردشتی بوده اند و ۱۶ آتشکده داشته که مهم ترین آنها ” آتشکده وره” بوده است.

مراکز دیدنی اسان مرکزی:

آرامگاه حسابی، آب انبار بلور، مناره مسجد شش ناو، چشمه‌آب‌معدنی‌گراو، غار عین‌هو، مسجد تاریخی، مسجد شش  ناو، بقعه ابوالعلا، امامزاده ابوالقاسم، امامزاده احمد، امامزاده قاسم، امامزاده هادی، امامزاده عاقب، گنبد بی بی، امامزاده محمد

خمین

برای نخستین بار نام خمین (خمیهن) در کتاب هزارساله تاریخ پیامبران و شاهان آمده است. خمیهن مرکب از دوکلمه “خو” و “میهن” است که روی هم “جایگاه خوب یاسرزمین مقدس “ معنی می دهد.

مؤلف کتاب قم اعتقاد دارد که شهربانو نامی ( دختر موبدان ) در دوران قبل از اسلام این شهر را بنا کرده است . از تاریخ خمین در روزگارگذشته اطلاعی در دست نیست. از آثار قبل از اسلام آن میتوان به آثار قنوات و کاریزها و آتشکده معروف خمین اشاره کرد.

نام این شهر از ۲۰۰ سال پیش به مرکز کمره اطلاق شده است، معروفیت خمین با نام رهبر راحل انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) ارتباط مستقیم دارد. این شهر محل زندگی کودکی و جوانی حضرت امام بوده و لذا خانه پدری ایشان به یک اثر تاریخی و مهم تبدیل شده است.